Hag e vefe ul liamm etre ar gerioù revr ha rev e brezhoneg ?

En notennoù da valadur Luduenn ar breudeur Grimm, en droidigezh c’hallek embannet gant José Corti, Contes pour les enfants et la maison, 2009, e reer anv eus kennotadur revel ar votez hag an anv Luduenn en alamaneg.
Ya ?

Kalz a ster a c’haller kavout da vezañs ar votez kollet ha distroet gant ar priñs. Ar votez a c’hell klotañ gant kemm saviad kevredigezhel Luduenn. Hi diarc’hen, nac’het dezhi ur vuhez kevredigezhel klok gant he mammeg, a seveno he flas en ur gevredigezh botaouet mat.
Ar votez a c’hell ivez bezañ meizet evel hanterourez etre ar c’horf hag al leur evit an dud o deus peadra d’ o frenañ. Diskouez a c’hallfe ez eo Luduenn mat war he daoudroad.
Luduenn a glask mont er bed daoust d’he c’hoarezed ha d’ he mammeg ha dont a ray a-benn dre skor un dudenn hud ha dre hanterouriezh ur votez kollet.
P’ emañ an dudenn en entremar etre ar saviad graet dezhi en arlez a ‘r gevredigezh hag ar saviad a gavo er gevredigezh he deus un troad diarc’hen hag un troad botezet.

Kalz tud avat a hañval bezañ laouen da ezvevennañ oberoù an dudenn d’ar revelezh, d’an dimeziñ : lennegourion, tudoniourion… N’eus nemet gwelout pezh zo bet dalc’het eus ar sorbiennoù gant ar stuzegezh ren : an eurediñ gant ar priñs, kliched lu ha badaouus ken en deus graet berzh.
Ar revelezh meneget aze zo hini stalabard ar gefredourion stuziet, n’ eo ket ar revelezh a zo e roll lakaat ar spesad da genderc’hel.

Anv an dudenn e galleg zo a-wechoù Culcendron.
Ar revr e-barzh al ludu nemetken.
Anat eo e galleg e kaver a-wechoù cul arveret evit sexe, revr evit rev, er galleg pobl.
E degouezh Luduenn avat e talvez kentoc’h cul rann izel ar c’horf, an hini a azezer warnañ, an traoñ, evel er galleg cul de bouteille. Foñs an den zo heñvel ouzh foñs ar pod pe ar voutailh. Luduenn zo le cul dans la cendre, e revr el ludu pe marteze an hini a vourr gant tommder an oaled.
Ar ger zo bet arveret kenañ er galleg pobl ha chomet en ur bern troiennoù : cul gelé, cul de plomb, cul terreux, cul béni, ha meur a arver eus ar ger cul er yezh pobl a zo dereat kenañ ha boutin, nemet evit ar culs serrés a soñj dezho ez eus skoachet a-dreñv traoù skoemp.

Barnet vil e vefe deuet da vezañ ar ger cul e galleg adal eil hanterenn ar seitekvet kantved. Skrivagnerion c’hall an eitekvet kantved, en o zouez Voltaire o defe kavet dizereat arver ar ger.
Mon cul ! Va revr, a lavarfe Zazie Raymond Queneau.

Penaos e c’hell un den a studi sorbiennoù kinnig dezrannañ an oberennoù pobl dre ar vredelfennerezh ? Penaos krediñ bevennañ un oberenn lennegel kemplezh ha pinvidik d’ ar revelezh dre glask ur rev a-dreñv pep ger ? Ar sorbiennoù a oar mat tre komz a revelezh hep kuzhat ar gerioù.

Ha ne gendalc’her ket aze da zistrujañ ur stuzegezh a nac’her ? Ar sorbiennoù ne vefent nemet diduamantoù vil savet gant aozerion bugelel evit hanter loened ?
Ar breudeur Grimm o deus treuzwisket e bourc’hizion ar sorbiennourion. Luzel en deus o zreuswisket e paour kaezh kouerion hon eus da zoujañ peogwir ez int diskennidi hon hendadoù.

Kement-se a gavan torr-revr.

Setu da ziduiñ ur sorbienn koreat.
Ur manac’h kester a c’houlenn boued ha lojeiz digant un intañvez paour.
Daoust dezhi kaout nebeut e ra ur friko dezhañ hag e ro dezhañ ar gourtinenn da gousket keit ma kousk hi war al leur en e gichen.
En e gousk e laka ar manac’h e zorn war vruched an itron. Hi a gemer an dorn d’ e lakaat en-dro war ar gourtinenn. Pelloc’h e laka ar manac’h e c’har war hini an itron. Hi a gemer gar ar manac’h d’ he lakaat en-dro war ar gourtinenn.
Antronoz e c’houlenn ar manac’h plouz da gantenniñ ur baner dezhi.
An itron a sell e-barzh ar baner. Leun a riz eo.
Kaer zo dezhi kemer riz e chom ar baner leun. Ur baner hud eo. N’ eo ket mui an intañvez en dienez.
Un intañvez pinvidik a glev anv eus an darvoud. Dont a ra a-benn da dapout ar manac’h. Reiñ a ra un tamm boued dezhañ hag e lakaat da gousket war al leur keit ma kousk hi en e gichen war ar gourtinenn. Ne fiñv ket ar manac’h. An itron a laka he dorn war vruched ar manac’h. Ar manac’h a denn dorn an itron. Heñvel e ra gant he gar war ar manac’h ha heñvel e c’hoarvez.
Diouzh ar beure e c’houlenn ar manac’h plouz da gantenniñ ur baner.
An itron a zigor ar baner. Spont ! Leun a galc’hoù eo. Lakaat a ra tog ar forn war ar baner hogen e teu kalc’hoù e-leizh ermaez geol a ‘r forn.
Neuze e tec’h an intañvez ar c’halc’hoù o lammedikat war e lerc’h.
Emañ c’hoazh o redek emichañs.

Kemerit an amzer d’ober ho soñj.

Diwar Reconnaissance d’un bonze, e-barzh Aubergines magiques, p. 19, Maurice COYAUD, Jin-Mieung LI, P.A.F., Paris, 1980.

Sellout ivez ouzh c’hoarezed Luduenn er blog-mañ.