Poblañs Breizh n’ eo nemet ul lod eus ar gumuniezh frañses meret gant ar Stad C’hall.

An emsaverion, Kervarker, Hemon da skouer, pe tud ‘zo er bloavezhioù 70 a oa tud emouez, pe gizidik kentoc’h, ouzh ar bed m’edont, pe ma vennent bezañ. An anvad emsaver a zeree outo pa dennent muioc’h da niñverion en ur bed bev eget da verourion ur bed, renablourion un dastumad kalvezadoù lezet en o amen gant ar remziadoù kent.

Hiziv ne weler nemet tud chalet gant arvezioù ‘zo eus Kevredigezh Frañs (ur gumuniezh tud a stuzegezh frañses) o vevañ er gevredigezh-se (buhezañ). Kevredigezh, da lavarout eo un emframm armerzhel meret gant ur framm stadel. Pep hini a sent ouzh reolennoù ar gevredigezh meret gant ar Stad evit a sell ouzh e wezhiañ.

E skridoù Roparz Hemon e kaver roudoù mojenn ur Breizh evel pa vije, war un dro gant atersoù niverus war stad ar vro ma vev an aozer ha lec’h an dud eveltañ o deus dibabet ar brezhoneg da yezh. Gantañ e teu d’ ar gouloù kalvezadoù diles a droc’h gant sodelloù ar bed kozh.
Dibabet en deus ar brezhoneg da yezh ha n’ eo ket da c’hoariell, da folklor er stuzegezh ren, kement e gas da dreiñ kein ouzh ar framm stadel hag ouzh ar stuzegezh ren.

Pe lec’h eo hini ar vrezhonegerion hiziv an deiz ? Peseurt tud omp ? Hag eo kantreizh an dibab a reomp eus ar brezhoneg ? Pe roll a c’hoariomp en istor ar yezh-se ? Petra eo istor pep hini gant ar yezh-se hag en e zarempredoù gant ar vrezhonegerion all ?
Piv omp, da biv omp liammet, penaos ? Hag e perzhiomp en eskoridigezh ur bed diles, pezh a zlefe anadiñ en hon kalvezadoù, pe hag e vezomp livourion ar sul ? An daou zo mat, diles, hogen diforc’h mat.

Hemon n’ emañ ket o leñvañ war donkad ur breizhad mojennek, ur yezh vojennek.
Lakaat a ra war wel breskted ar vicher den. Ar gevelenn «Al laer avel» zo intret gant ar vreskted-se.
Ma chom un den e par e hinienn ne c’hell nemet c’hwitout war e zenelezh. Tonket eo da vezañ un dudenn o redek war-lerc’h, pe dirak, un tasmant. Pezh a ra ar benndudenn.
Hemon zo den ur gumuniezh ha den un tonkad. Pezh a ra n’eo ket hepken evitañ, evit bezañ un den perzhek, parzhiat er stuzegezh ren, pe frañses pe vrizhvreizek e vefe.
Un danvez, un endalc’had zo gantañ, denelezh eo.
Dizoleiñ, diskoachañ a ra, kement elfenn a zenelezh a vez er vro.
Setu ar pezh a verzh Hemon, setu ar pezh a gaver a-hed e skridoù.
Ma ne vije ket bet eus an dilested-se, ne vije bet Roparz Hemon nemet ur marmouz, ur gall keitat o livaduriñ e brezhoneg e stuzegezh kelenner gall.

Ar skrid a stign un aters war vuhez an dudenn, war e zibaboù, war e vankoù, war ar pred tener ha bresk ma eskor ar rezid… Pe get.
Petra eo bet buhez tudenn al laer avel ? Ha n’eo ket bet digalon ? Hag e oa ar sonerezh evitañ un dec’hadenn diouzh ur bed na gomprene ket ? Ha n’eo ket dibenn ar gevellenn un dec’hadenn gwashoc’h c’hoazh ? An dudenn a zilez e vuhez evit kemer buhez un all hag e dibenn ar gevelenn divroañ.
Koll a ra ar pezh a rae e zilested kelenner-soner, hag en em guzhat a ra dindan anv ha buhez un den all. Divorc’hed eo dirak emlazh ar soner. Dispriz a vage outañ. (Deskrivet eo er skrid ar soner evel mezvier, den treut e spered, soner dister. Ha n’eo ket savpoent an dudenn ?)
Penaos tremen hep merzhout seurt elfennoù degaset gant an aozer ?

Atersoù an aozer war e vuhezañ eo ivez, atersoù a zo en andon pinvidigezh ha donder e labour, don ha ledan. Kinnig a ra tudennoù pinvidik, buhezek, hag ur broud d’ an holl lennerion da emplegañ o buhezañ eo…

Seurt oberenn a dedaol diazezoù ur bed nevez na vo ket un askenderc’hañ eus ar bed beziat nemetken.
Freuzañ a ra Hemon ar chapelioù kozh, an talvoudoù kozh. Ar pezh a voe graet gant strolladig ESB en hiladur gwezhiañ Roparz Hemon.

Seurt danvez a gaver gant aozerion all evel Guy Etienne da skouer, ha kalonekaus eo evidon e vefe eus seurt danvez. Un nor digor war ar politikaat hag an hontkenderc’hañ eo.

N’on ket un den oc’h hiraezhiñ d’ar bolitikerezh. Dizoloet ‘m eus ar politikaat, hep bezañ tremenet dre ar politikerezh, dre genlabourat ouzh obererezh ESB (Emsav Stadel Breizh), daoust da ‘m c’henlabour bezañ bet treut.
Aon ‘m eus eo steuziet ar politikaat. N’eus barregezh politikaat ebet gant ar politikerezh kempred ha pa zeufe eus ur strollad politikel emskritellet brezhon pe eus ur strollad politikel gall all. Politikerezh ar bed-mañ zo bac’het en oberiañ, pe zoken e meradur kalvezadoù.

Aet d’un egin den rez d’ ur pred on distro d’un den arallekaet, d’ ur babouz mantrus gludet en isstuzegezh kornog Frañs.
Brezhonegañ hep un egor politikaat, hep un niñvañ, ne gemmo netra ouzh va saviad. Un aner eo. N’ eo nemet un taol kempenn d’an arallekadur, un tun da lakaat gouzañvadus saviad un den destuziet (tremenet eus ur stuzegezh pobl d’ ur stuzegezh beveziñ).
N’on ket eus metou ar gelennerion pe ar skolveuriaded. N’eo ket o disprizañ a ran. Un devoud eo. Neuze n’ on ket bet peurstuziet gant ar stuzegezh ren. Ne ‘m eus bet un istor boutin gallus gant an dud-se nemet dre ur politikaat, ur bezañ denion, e niñvañ ar bloavezhioù 70.
Steuziet ar politikaat ez omp estrenion a-nevez ha pezh a c’hellan soñjal pe ober ne dalvez mann a-nevez evit ar Vrezhoned.