Ar wask zo an aliesañ, ha mui-ouzh-mui, heklev pe uhelgomzer ar galloud politikel. Perzhiat eo e kenderc’hañ ar stuzegezh ren, ha kement-se abaoe dekvloaziadoù.
Klevet ’m eus war ar ristenn Arte ne grede ket mui ar Frañsizion en o c’hoskor politikel.
Displeget eo bet penaos ha perak.
Faziek eo.
Ar jiletennoù melen, evel ez int emanvet, n’ o deus ket muioc’h a zisfiz ouzh ar politikachourion eget dek pe ugent vloaz ’zo.
Kinnig a reer aze un hent pe un diskoulm diouzh un tu fall. Ar gudenn n’emañ ket etre hiniennoù ha hiniennoù, politikerion ha tud korvoet gant an armerzh, dilezet gant ar frammoù politikel.
Emañ ar gudenn gant an dibolitikadur, hini ar Stadoù kenderc’het gant kumuniezhoù kreizet war an armerzh.
An armerzh zo hollc’halloudek da vat adal ar bloavezhioù c’hwegont.
Da gas war-raok buzadoù an armerzh eo bet bevennet an dud d’ un hinienn kantet d’ e vevañs ha troc’het diouzh pep niñvañ, eleze dibolitikaet, ur bevezer glan, traken.
Un argerzh heñvel ouzh an hini a oa er renadoù hollveliour eo. En hil ar renadoù hollveliour emañ ar gevredigezh veveziñ. Evit ma ’z afe en-dro seurt renadoù eo arabat d’ ar boblañs bezañ politikaet, kaout un emskiant bennak. Ret eo skarzhañ pep skoilh etre bevezerion strishaet da hiniennoù direet d’ ur yoc’h ha kealiad hollc’halloudek ar beveziñ.
Evit d’ ar gevredigezh veveziñ bezañ e rank koskor armerzhel ar vro bezañ hollc’halloudek.
A-walc’h selaou ouzh an atebeion politikel a lavar n’ eus ket tu da vont war-raok hep un armerzh bleunius, pe armerzh avat ? Kinnig a reer d’an dud aberzhiñ o buhezañ, bezañ loened stlej diemskiant betek ma vo trec’h an armerzh hollc’halloudek. Neuze e vint eürus er baradoz war an douar. Hag eo disheñvel diouzh ar strollad broadel sokialour alaman pe diouzh komunourion Rusia ? An hollc’halloud zo tremenet gant an armerzh. Ar politikerezh, an arz, pep skiant, pep preder, pep kealiadurezh zo isurzhiet d’ an armerzh.
Pe e klask tud koskor ar wask hag ar c’hoskor politikel ober goap ouzh poblañs Frañs, pe ez int leueoù, pe ez int leueoù a ra goap ?
(Diouzh ar beure-mañ c’hoazh, war France Inter e rae ar Stad C’hall e voederezh. Hervez mouezh ar galloud, adsammet gant implijidi ar media, emañ ar boblañs o treiñ a-enep an emsavidi, emañ e karantez gant ar bolis, ha kirri hobregonet a vo e Paris da wareziñ an dud vat ha da stourm ouzh an noueañs a lezireion a zo un dismegañs evit ar Republik. Nag ur brezegenn dibolitikaus ha dismegansus a-berzh tud sañset bezañ politikerion ha kazetennerion.)

Un hir a labour zo bet graet evit dibolitikaat an dud, ha hir e vo hent an adpolitikaat d’ o lakaat da vezañ perzhiat e buhez ar geoded.
Klevout a reer e vo lakaet an dud da reiñ o soñj gant cahiers de doléances (kaieroù klemm)… Peseurt soñj a c’hell bezañ roet gant tud dibolitikaet mik ? Peseurt pouezh a vo da seurt soñjoù ? Goap ha dismegañs ne vo ken.
Klask a reer hon lakaat da grediñ ez eo skrivañ bezañ politikaet ?
An dud o jiletennoù melen int a voulc’h ur politikaat dre o niñv.
Siwazh n’ eus plas ebet, benveg ebet evit ur politikaat er bed a-vremañ. Pep tra zo da sevel. Ken droch e vefe lavarout e chome plas d’ ur politikaat dindan frammoù hollveliour derou an ugentvet kantved.

Ne vo ket aes kavout skor d’ un adpolikaat. Hir e vo an hent, ha ne c’hallo bezañ graet nemet en arlez d’ ar stuzegezh ren pe ez adkouezho pep emsavadeg e brizhkealiadurezhioù ar stuzegezh ren.

Keuz ‘m eus da geleier skingomzet un amzer a zo bet. Keleier e oa, bet skrivet gant ur c’helaouenner ha lennet gant ur speaker (komzer, kinniger).
Ar pellder lakaet gant an dud a vicher etrezo hag an danvez kinniget, etrezo hag ar selaouerion a roe tro d’ ar selaouer ober e ziviz war an devoudoù.
Ar skrid a oa bet savet gant ur c’helaouenner a-vicher ha lennet gant ul lenner a-vicher, derc’hel a rae an dud-se war o mennozioù ha war o zrivliadoù evit kinnig ur c’halvezad.
Un nebeut pozioù imor a oa ivez, graet gant kronikerion pe vleinskridourion.
Fraezh e oa war be dachenn e komze pep hini.

Hiziv an dud a gomz diouzh ar beure war France Inter n’int na kelaouennerion, na komzerion, na kronikerion. Ambilherion skinkasadennoù int, pe marteze brizhdremmourion o tezerc’hañ un dudenn, hini un den a zo mignon ar selaouer o komz er skingomzer. Ne lakaont pellder ebet etre danvez ar stlennañ hag o zrivli.
Pa lavaran ambilherion eo faziek. Pezh a reont zo ledañ o imor war a bep seurt traoù, o savpoent hiniennel, pe o zrivli nemetken, kinniget evel un dezrevell feal eus an devoudoù. Ha gwazh a se d’ ar re n’int ket ali ganto.
N’eo ket kudennek. Ret eo gouzout avat hag e kinnigont ar pezh a reont evit ar pezh ez eo. Marteze emañ ar gudenn gant ar selaouer a c’hortoz kelaouiñ el lec’h ma kinniger dezhañ un diduamant.
Lakomp e vennfent kelaouiñ. N’ eo ket nevez o emzalc’h forc’hellek.
Soñj ‘m eus e oa bet aterset un den gant ur c’helaouenner eus Le Monde er bloavezhioù seikont. Ar c’helaouenner a oa o sevel ur pennad diwar-benn ar Mouvement breton. Ar c’helaouenner en doa heuliet e vennoz war an divoud hep menegiñ an elfennoù degaset dezhañ gant an den aterset, pe e oant bet distreset evit klotañ gant e soñj eleze brudañ tost an holl klichedoù endalc’het gant ar c’heal Mouvement breton d’ an ampoent, klichedoù eztaolet gant trouzerion ar Mouvement breton o-unan. Graet o deus berzh abaoe ha n’eus mui den ebet hiziv evit mont donoc’h war an danvez.

Diouzh ar beure-se er skingomz, ar saviad a oa boutin ha beleg iliz kefridiel ar c’helaouiñ yoc’hek a oa o tifenn e genseurted a-enep an diaoul Melenchon a oa bet o skrivañ an derc’hent war e vlog e soñj a-zivout metoù ar wask. An den taget ne oa ket bet pedet evel just pa oa anv da ziskar e savpoent ha d’ e ziskouez evel un diaoul.
Ne oa nemet un abadenn vantrus da veuliñ beleion ar relijion kefridiel, hini ur metou tud bet stummet en hevelep skol, o tebriñ en hevelep pretioù, o vevañ en hevelep karterioù, hini sternion vihan ar galloud, tud a gultur.
Politikerion, kelaouennerion, chobiznesourion ha biznesourion a vev kenetrezo. Un doare intelligenstia. Unan a zo politikour un deiz a vo patrom un deiz all, un all a yelo eus ambilher skinwel da bolitikour hag a-geveskemm… An disoc’h zo e vezont pep tra war un dro, ha diaes digejañ ar pezh a zo kelaouiñ diouzh ar pezh a zo moederezh pe kehentiñ en o c’homzoù.

Diwar vont, ha peogwir eo arveret alies ar gerioù-se gant an dud-se, e kavan ez eo diaes komz eus kevredigezhel keodedel war o divoud. Ur wir gumuniezh a amparont a c’hoarvez eus tud a zo war un dro politikourion, chobizourion, biznessourion, e berr komzoù iskefredourion o ledañ un iskealiadurezh eskoret eus ar stuzegezh ren.
Diaes eo lakaat seurt kumuniezh er gevredigezh keodedel p’ emaint an holl anezho un troad er politikerezh war o femdez. Diaes ivez pa hañvalont e giz-se en em hevelebiñ ouzh peurrest ar boblañs a zo ken pell diouto, int a zo ur benveg galloudus e yoc’hekaat ar boblañs dre an arver a reont eus ar mass media.
E pelec’h emañ ar geodedelezh ? E pelec’h emañ ar gevredigezh ? N’ouzon ket evit gwir kement e perzhiont da veskañ pep tra.

Aet on da lenn ar skrid kablus meneget gant ambilher France Inter.
Ne oa ket e prezegenn an ambilher un dezrann pe menegoù eus ar skrid. Ne oa nemet un eztaol eus e gasoni ouzh an aotrou Melenchon, savet diwar pesketañ un nebeut gerioù er skrid da vagañ e imor ouzh un den a lakae en arvar e gredenn.
Da’ m soñj ne gav ket paotr France Inter en defe ar Melenchon ur galloud bennak. E dagañ a ra peogwir eo digredenn da geñver e relijion. N’ en deus ket graet seurt prezegenn goullo da ziskar ar Melenchon kennebeut. Graet eo bet evit difenn brientoù a gav eñ hag e genseurted kaout a rafe anezho tud a-bouez, dreistdiraez, en urzhaz ar gevredigezh beveziñ a anvont a-wechoù republik, a-wechoù gwerinelezh.
N’int nemet furlukined ar roue erfin. O roll zo ledañ dre ar boblañs ar mennoz he eus ur pezh mell chañs da gaout tud ken speredek a ziviz eviti petra zo mat petra zo fall.
Trugarez vras dezho.